“Je gaat het pas zien als je het door hebt” (Cruijf) is zo van toepassing op het beoordelen van gedrag, ongeacht van welk dier. Pas als je weet waar je naar kijkt, kun je zien wat er gebeurt. Bij alles wat we ervaren gaan we uit van onze eigen referentie. Het gevaar daarbij is dat je een volledig verkeerde inschatting kan maken op hetgeen je ziet. Pas als je de regels van het spel begrijpt, snap je waarom het zo gespeeld wordt. Als je eerst kijkt naar wat je ziet, zonder er een oordeel aan te koppelen kun je een juiste conclusie trekken.
Frans de Waal geeft in zijn boek ‘Chimpansee politiek” hiervan een mooi voorbeeld. Een schoolmeester op schoolreisje met zijn klas, geeft zijn klasje volledig verkeerde informatie over de rangen en standen in de groep Chimpansees in de dierentuin die ze bezoeken. Frans schrijft : ‘Kijken kan iedereen, zien moet je leren. “ waar zijn nieuwe studenten in eerste instantie een groep oorverdovend krijsende zwarte beesten door elkaar ziet rennen, heeft hij direct gezien wat er zich werkelijk afspeelde. En dat kan hij enkel omdat hij ervaring heeft met observeren van deze groep apen.
Dit geldt voor het observeren van allerlei diergedrag; hondengedrag, kattengedrag, paardengedrag, mensengedrag etc. Eerst zie je enkel datgene wat je herkent, later ga je pas herkennen wat je ziet. Als je niets van schaken weet en je kijkt naar een partij schaak, dan mis je de spanning op het bord en heb je geen idee waar een partij toe zal leiden. Terwijl een grootmeester in één oogopslag al betekenis kan toekennen aan de positie van de stukken.
Gedrag leren zien is het ontwikkelen van de vaardigheid om gedragingen waar te nemen en te herkennen in de juiste context. Zonder interpretatie, zonder vooroordeel.
